Xin chào, chào mừng các bạn đã quay trở lại với W2W Movie. Cũng như việc mỗi người có một gu phim riêng, mỗi nền văn hóa cũng có cách riêng để đối mặt với cái ác. Và trong thế giới điện ảnh, điều đó thể hiện rõ nhất qua các nghi thức trừ tà.
Phương Tây chọn cách đối đầu trực diện bằng đức tin Thiên Chúa. Phương Đông lại tìm sự hài hòa, thấu hiểu, và hóa giải mối oán giữa người với người, giữa cõi âm và cõi dương.
Cùng nhau, chúng ta sẽ bước vào một hành trình khám phá – nơi các linh mục, pháp sư, shaman và cao tăng cùng xuất hiện, không phải để cứu rỗi thế giới, mà để phơi bày nỗi sợ hãi nguyên thủy nhất trong mỗi con người.
Phim trừ tà phương Tây – Khi đức tin là vũ khí
Trong điện ảnh phương Tây, trừ tà luôn gắn liền với Thiên Chúa giáo, đặc biệt là Công giáo La Mã. Kể từ sau cơn sốt toàn cầu mang tên The Exorcist (1973), motif linh mục đối đầu quỷ dữ đã trở thành khuôn vàng thước ngọc cho Hollywood mỗi khi nhắc đến chữ exorcism.
Cuộc chiến giữa đức tin và quỷ dữ đã trở thành biểu tượng trong điện ảnh phương Tây.
Các phim trừ tà phương Tây thường xây dựng câu chuyện như một cuộc chiến chính nghĩa – thiện đối đầu ác, ánh sáng chọi lại bóng tối. Nhân vật trung tâm là những linh mục can trường, đại diện cho niềm tin tuyệt đối vào Chúa.
Họ dùng Kinh Thánh, thánh giá, nước thánh, và những câu Latin cổ để đối thoại với thế lực quỷ dữ đang chiếm lấy thân xác con người.
Mỗi cảnh trừ tà đều được dàn dựng căng thẳng tột độ. Cơ thể nạn nhân bị bẻ quặt, tiếng gào rú xuyên thấu, ánh đèn nhấp nháy, và hơi thở lạnh lẽo của quỷ dữ bao trùm căn phòng. Trong The Exorcism of Emily Rose, con quỷ nói bằng nhiều giọng khác nhau, thách thức đức tin của linh mục và cả người xem.
Còn trong The Conjuring, vợ chồng Warren – những nhà trừ tà huyền thoại – đưa người xem đi qua hàng loạt hồ sơ quỷ ám dựa trên câu chuyện có thật, khẳng định niềm tin là tường thành duy nhất chống lại ma quỷ.
Nguồn gốc niềm tin – Cốt lõi của trừ tà phương Tây
Loạt phim The Conjuring duy trì truyền thống trừ tà Thiên Chúa giáo qua lăng kính hiện đại.
Phim trừ tà phương Tây dựa trên tư tưởng nhị nguyên của Kitô giáo – thế giới chia đôi giữa Thiên Chúa và Satan. Mọi cái ác đều là hiện thân của quỷ dữ, còn con người – nếu có đức tin – sẽ được cứu rỗi.
Trừ tà vì thế không đơn thuần là hành động cứu người, mà là sứ mệnh thiêng liêng. Linh mục phải chiến đấu không chỉ với quỷ, mà cả với nỗi hoài nghi trong chính tâm hồn mình. Họ vừa là chiến binh, vừa là kẻ đang tự chứng minh giá trị đức tin của bản thân.
Từ The Rite với Anthony Hopkins – nơi một linh mục tập sự bị giằng co giữa khoa học và siêu nhiên – cho đến Deliver Us From Evil, dòng phim trừ tà phương Tây dần mở rộng hơn, phản ánh cả sự khủng hoảng niềm tin trong xã hội hiện đại.
Nhưng dù thay đổi ra sao, thông điệp cốt lõi vẫn không đổi: chỉ có đức tin mới đánh bại được bóng tối.
Cũng chính điều đó khiến dòng phim này vừa mạnh mẽ, vừa dễ sa vào lối mòn – khi mọi câu chuyện đều kết thúc bằng chiến thắng của ánh sáng.
Nghi thức trừ tà – Khi ranh giới tôn giáo và điện ảnh hòa làm một
Phim phương Tây cực kỳ coi trọng nghi thức. Mỗi chi tiết đều tuân theo sách lễ Công giáo: linh mục được Giáo hội chuẩn y, mở đầu bằng lời cầu nguyện, yêu cầu quỷ xưng danh, rồi đọc kinh cầu nguyện Nhân danh Cha, Con và Thánh Thần.
Những cảnh này vừa mang tính tôn giáo, vừa có tính điện ảnh cực cao. Tiếng đọc kinh xen tiếng gào rú, ánh sáng lập lòe trên thánh giá, gương mặt linh mục đẫm mồ hôi – tất cả hợp thành một khung cảnh vừa linh thiêng, vừa rùng rợn.
Nghi lễ trừ tà của phương Tây vì thế trở thành biểu tượng văn hóa đại chúng. Thậm chí điện ảnh châu Á như Hàn Quốc cũng từng mượn công thức này – tiêu biểu là The Priests, nơi hai linh mục trẻ đấu tranh giành lại linh hồn một nữ sinh bị quỷ ám.
Tuy vậy, dòng phim này đang dần bộc lộ giới hạn. Khi kết cục luôn là chiến thắng của phe thiện, yếu tố bất ngờ giảm đi, khán giả quen mặt quỷ cũng không còn sợ nữa. Và đó là lúc phương Đông bước vào cuộc chơi, mang theo những nghi thức vừa xa lạ vừa ám ảnh.
Phim trừ tà phương Đông – Khi nghi thức là văn hóa, và ma quỷ là con người
Trái ngược với sự đồng nhất trong cách kể chuyện của phương Tây, phim trừ tà phương Đông lại là một bữa tiệc đa sắc màu. Từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đến Việt Nam, mỗi quốc gia đều có tín ngưỡng, nghi lễ, và hệ thống niềm tin riêng về thế giới tâm linh.
The Wailing – tác phẩm kinh điển của Hàn Quốc kết hợp giữa nghi lễ shaman và nỗi ám ảnh tôn giáo.
Ở đây, không có linh mục, mà có đạo sĩ, cao tăng, pháp sư, shaman, hay thậm chí là thầy cúng dân gian. Vũ khí của họ không phải nước thánh, mà là chuông, trống, bùa chú, gạo nếp, gương bát quái, hay mực chu sa.
Đó là sự hòa trộn của đạo giáo, Phật giáo và tín ngưỡng bản địa, phản ánh đúng đặc trưng văn hóa của từng vùng đất.
Điểm khác biệt rõ rệt nhất là ma quỷ trong phim Á Đông không hoàn toàn là ác.
Chúng thường là oan hồn, von g linh lạc lối – những linh hồn mang oán hận hoặc nghiệp báo. Vì thế, mục tiêu của nghi thức trừ tà không phải là tiêu diệt, mà là hóa giải, giúp linh hồn siêu thoát.
Trong The Wailing, cảnh pháp sư nhảy múa, trống dồn dập, máu gà tế lễ và tiếng hét đan xen với đứa trẻ bị quỷ nhập là một trong những đoạn trừ tà kinh điển nhất của điện ảnh Á Đông. Nó không chỉ rùng rợn, mà còn phản ánh niềm tin cổ xưa của người Hàn: sự cân bằng âm dương quan trọng hơn mọi hình thức đối đầu.
Khi phim kinh dị Á Đông trừ tà bằng cả… nụ cười
Không chỉ có những nghi thức nghiêm túc, điện ảnh phương Đông còn tạo ra cả một nhánh phụ đầy thú vị: trừ tà kiểu hài hước.
Mr. Vampire – huyền thoại cương thi mở ra thời kỳ vàng son cho phim trừ tà Hong Kong.
Thập niên 1980, Hong Kong đã khiến cả châu Á phát sốt với Mr. Vampire – bộ phim đưa đạo sĩ và cương thi lên màn ảnh bằng sự pha trộn giữa võ thuật, hài nhảm và kinh dị.
Ở đó, trừ tà không còn là nghi lễ tôn nghiêm, mà là trò đấu trí giữa người và ma, nơi đạo sĩ dùng bùa chú, gạo nếp, hay gương bát quái để khắc chế xác chết biết nhảy lò cò.
Dòng phim cương thi này đã chứng minh rằng, với người Á Đông, cái ác không phải lúc nào cũng cần tiêu diệt bằng thánh giá. Đôi khi, nó chỉ cần bị thuần phục bằng trí khôn và lòng nhân từ.
Khi Đông – Tây gặp nhau trong cuộc chiến tâm linh
Toàn cầu hóa khiến ranh giới tôn giáo và văn hóa dần xóa nhòa. Nhiều nhà làm phim bắt đầu kết hợp nghi lễ trừ tà của hai nền điện ảnh để tạo nên trải nghiệm mới.
Dark Nuns – khi nghi thức Công giáo và shaman giáo cùng xuất hiện trong một câu chuyện.
Hàn Quốc một lần nữa đi đầu trong xu hướng này. Từ The Priests đến Dark Nuns, họ đã kết hợp yếu tố Thiên Chúa giáo với nghi thức shaman để tạo ra một bối cảnh trừ tà toàn cầu – nơi Chúa, Phật, và thần linh địa phương cùng tồn tại trong một hệ thống tín ngưỡng điện ảnh.
Những bộ phim như vậy không còn là câu chuyện riêng của Đông hay Tây. Chúng nói về cuộc chiến chung của con người trước bóng tối, về sự tìm kiếm niềm tin giữa thế giới hiện đại – nơi ranh giới giữa khoa học và siêu nhiên ngày càng mờ nhạt.
Kết – Trừ tà, hay trừ nỗi sợ?
Bất chấp khác biệt, phim trừ tà ở cả phương Đông lẫn phương Tây đều hướng đến cùng một đích: giải mã nỗi sợ nguyên thủy của con người trước điều vô hình.
Phương Tây chọn đức tin, phương Đông chọn hòa giải. Một bên đối đầu trực diện, một bên hóa giải bằng nhân quả.
Nhưng suy cho cùng, dù linh mục đọc kinh Latin hay pháp sư rung chuông cầu siêu, tất cả đều đang tìm cách trả lời cùng một câu hỏi: Làm sao để cứu linh hồn con người khỏi bóng tối của chính họ?.
Trừ tà, xét đến cùng, không chỉ là phép thuật. Nó là câu chuyện về niềm tin – thứ vũ khí cuối cùng của loài người trong cuộc chiến với những thứ họ không thể lý giải.
Discussion about this post