Chỉ trong năm nay thôi, khán giả Việt đã chứng kiến một làn sóng chưa từng có – các dự án hoạt hình Việt Nam lần lượt ra rạp, lên sóng, kêu gọi đầu tư và thậm chí tạo tiếng vang trên mạng xã hội. Nếu như vài năm trước, những cái tên như Thỏ Bảy Màu hay Zombie Mắt Lác còn được xem là cá biệt, thì giờ đây, mọi chuyện đã khác.
Từ Dế Mèn: Cuộc Phiêu Lưu Tới Xóm Lầy Lội cho đến Trạng Quỳnh Nhí: Truyền Thuyết Kim Ngưu, chúng ta đang chứng kiến một sự chuyển mình rõ rệt của ngành hoạt hình nội địa – không chỉ về mặt hình ảnh, mà còn trong tư duy sản xuất, cách kể chuyện và tầm nhìn văn hóa.
Vậy liệu đây có thật sự là một hướng đi mới cho hoạt hình Việt Nam? Hay chỉ là một cơn gió thoảng qua?
3D kết hợp văn hóa – bước đi đầy tham vọng
Trạng Quỳnh Nhí: Truyền Thuyết Kim Ngưu
Điểm dễ thấy nhất trong những năm gần đây là sự bùng nổ của phim hoạt hình 3D mang hơi thở văn hóa Việt. Dế Mèn: Cuộc Phiêu Lưu Tới Xóm Lầy Lội và Trạng Quỳnh Nhí: Truyền Thuyết Kim Ngưu là hai ví dụ tiêu biểu. Cả hai đều cùng mang một khát vọng: đưa hình ảnh Việt Nam vào khung hình hiện đại, sử dụng công nghệ 3D để kể những câu chuyện của chính chúng ta.
Tham vọng ấy thật đáng trân trọng, nhưng đáng tiếc là kết quả chưa trọn vẹn. Dù được kỳ vọng cao, cả hai phim đều thất bại về doanh thu và nhanh chóng biến mất khỏi phòng vé chỉ sau vài tuần. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu công thức 3D cộng văn hóa đã đủ để tạo ra một cú hích thật sự chưa?
Có lẽ chưa. Nhưng ít nhất, đó là tín hiệu đầu tiên cho thấy các nhà làm phim Việt đang bắt đầu nghĩ lớn hơn, dám đặt mình lên bàn cờ quốc tế.
Khi văn hóa trở thành điểm tựa
U Linh Tích Ký: Bột Thần Kỳ
Trong một thế giới mà anime Nhật Bản và hoạt hình Mỹ đã quá quen thuộc, khán giả trẻ Việt nhiều khi thuộc lòng văn hóa Nhật hơn chính văn hóa nước mình. Chính vì thế, việc các nhà làm phim muốn đưa yếu tố văn hóa dân tộc vào hoạt hình không chỉ là lựa chọn nghệ thuật – mà còn là nhu cầu mang tính xã hội.
Từ Monta trong dải ngân hà kỳ cục cho đến U Linh Tích Ký: Bột Thần Kỳ, chúng ta thấy rõ một xu hướng: các nhà sáng tạo đang tìm cách làm cho hình ảnh Việt Nam trở nên vừa gần gũi, vừa hấp dẫn. Không còn là những câu chuyện dạy đạo đức khô khan, mà là những hành trình kỳ thú trong bối cảnh đậm chất Việt, pha trộn giữa dân gian và hiện đại.
Và dẫu đôi khi còn vụng về, những nỗ lực đó đáng được ghi nhận. Vì ai đó phải là người mở đường, dù con đường ấy đầy ổ gà và sỏi đá.
3D – con dao hai lưỡi của ngành phim Việt
Dưới Bóng Cây The Movie
Kể từ khi Pixar ra mắt Toy Story năm 1995, phim hoạt hình 3D đã trở thành chuẩn mực toàn cầu. Gần ba thập kỷ trôi qua, khán giả thế giới đã quen với độ mượt, độ sống động và chiều sâu mà công nghệ này mang lại.
Việt Nam, với nền đào tạo còn non trẻ, hiển nhiên gặp khó. Tuy nhiên, việc dám bước vào sân chơi 3D là dấu hiệu đáng mừng – ít nhất, ta đã thôi đứng ngoài nhìn. Dế Mèn hay Trạng Quỳnh Nhí có thể chưa hoàn hảo, nhưng chúng cho thấy tiềm năng, chứng minh rằng người Việt hoàn toàn có thể dựng nên những thế giới ảo bằng chính đôi tay mình.
Hơn thế nữa, sự xuất hiện của các dự án sắp ra mắt như Dưới Bóng Cây The Movie hay Zombie Mắt Lác càng khiến người hâm mộ tin rằng thời của hoạt hình 3D Việt Nam vẫn chưa khép lại – nó mới chỉ bắt đầu.
Học anime để tìm bản sắc
LINH: Truy Hồn Âm Giới
Khi nhắc đến anime Việt Nam, phản ứng đầu tiên của nhiều người thường là: sao lại không làm thuần Việt? Nhưng thật ra, câu hỏi cần đặt ngược lại: phong cách anime là gì, và có thật là chỉ của Nhật Bản không?
Anime chưa bao giờ là một thể loại cố định. Nó là tinh thần kể chuyện bằng hình ảnh – thứ đã được Mỹ, Hàn Quốc, thậm chí Pháp học hỏi suốt hàng chục năm. Vậy tại sao Việt Nam lại không thể?
Hai dự án đang được chú ý nhất hiện nay là 7.1.111 của Ren Animation và LINH: Truy Hồn Âm Giới của SiNo Studio. Cả hai đều chịu ảnh hưởng mạnh từ phong cách anime, nhưng lại tìm cách cài cắm yếu tố văn hóa Việt Nam vào bối cảnh và nhân vật. Đó là hướng đi thông minh: học hỏi kỹ thuật của thế giới để kể chuyện của chính mình.
Sau nhiều năm gia công cho các studio nước ngoài, đã đến lúc Việt Nam tự đứng lên với sản phẩm made by Việt Nam, từ hình ảnh đến câu chuyện.
Khi hoạt hình chạm vào lịch sử
Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny
Nếu trước đây, nhắc đến hoạt hình Việt Nam là nhắc đến những sản phẩm vui nhộn, đầy màu sắc, thì giờ đây, nhiều nhà làm phim đang muốn đẩy giới hạn xa hơn. Họ muốn kể những câu chuyện nghiêm túc, thậm chí nặng nề – bằng hoạt hình.
Studio DeeDee là một ví dụ tiêu biểu. Từ Tàn Thể: Tiền Truyện cho đến hai dự án mới Trở Về và Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny, họ đã chứng minh rằng hoạt hình có thể trở thành công cụ kể chuyện lịch sử sâu sắc, chứ không chỉ là sân chơi cho trẻ em.
Trở Về lấy bối cảnh năm 1971 – thời điểm hàng nghìn sinh viên miền Bắc gác bút ra trận. Còn Hoàng Thị Thế kể lại cuộc đời cô con gái của thủ lĩnh Hoàng Hoa Thám – người bị cuốn vào biến động Đông – Tây, giữa chiến tranh và lưu lạc.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam thử sức với thể loại phim tài liệu hoạt hình – một lĩnh vực mà ngay cả thế giới cũng hiếm. Chỉ riêng việc dám thực hiện nó đã là một bước đi táo bạo.
Và có lẽ, chính những bộ phim như vậy sẽ mở ra hướng đi mới cho hoạt hình Việt Nam: kể lại lịch sử bằng cảm xúc, bằng hình ảnh, bằng tâm hồn.
Thách thức cũ – cơ hội mới
Làm hoạt hình ở Việt Nam chưa bao giờ là chuyện dễ. Nhưng ít nhất, so với vài năm trước, bức tranh đã sáng hơn nhiều.
Thành công của chiến dịch gọi vốn Thỏ Bảy Màu đã tạo tiền lệ: các nhà làm phim có thể trực tiếp kết nối với khán giả, kêu gọi tài trợ, và biến dự án cá nhân thành hiện thực. Sự xuất hiện của mạng xã hội giúp họ không còn đơn độc, nhưng đồng thời cũng mang đến áp lực mới – vì một tin tức trên internet chỉ sống được vài tuần.
Các dự án lớn nhỏ mọc lên như nấm, nhưng vấn đề cốt lõi vẫn là: nội dung. Dù có 3D hay anime, dù hình ảnh đẹp đến mấy mà câu chuyện không đủ sức nặng, khán giả vẫn sẽ quay lưng.
Cả Dế Mèn và Trạng Quỳnh Nhí đều mắc phải lỗi muôn thuở: đầu voi đuôi chuột. Mở đầu hấp dẫn, nhưng càng về sau càng rối, thiếu điểm nhấn, thiếu cảm xúc. Các nhà làm phim thường cố gắng nhồi nhét quá nhiều thông điệp, mà quên mất điều đơn giản nhất – hãy kể một câu chuyện hay trước đã.
Bên cạnh đó, marketing cũng là điểm yếu chí mạng. Phim có thể tốt, nhưng nếu truyền thông dở, khán giả sẽ chẳng biết để mà xem. Một kế hoạch quảng bá hiệu quả, hiểu rõ đối tượng mục tiêu, là điều mà nhiều studio Việt vẫn chưa làm được.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận: ngành hoạt hình Việt đang sôi động hơn bao giờ hết. Giờ đây, không chỉ có những hãng phim nhà nước, mà còn rất nhiều studio tư nhân, cá nhân, nhóm sinh viên, hay cả những họa sĩ freelance cũng dấn thân vào cuộc chơi.
Mỗi người một hướng, một phong cách – tất cả đang góp phần tạo nên một hệ sinh thái hoạt hình đầy màu sắc.
Kết
Từ những studio nhỏ bé đến các dự án lớn, hoạt hình Việt đang dần tìm được giọng nói riêng của mình. Dù còn nhiều gập ghềnh, nhưng chính những thử nghiệm táo bạo, những cú ngã đầu tiên đó, sẽ tạo nên bản sắc của ngành.
Đừng vội so sánh hoạt hình Việt với Pixar hay Ghibli. Hãy xem nó như một hành trình đang lớn lên – chậm, vụng về, nhưng chân thành.
Và biết đâu, vài năm nữa, chính những cái tên hôm nay ta đang tranh cãi sẽ trở thành biểu tượng của một thế hệ vàng mới.
Discussion about this post