Chỉ còn hơn hai tháng nữa, khán giả toàn cầu sẽ lại được đắm mình trong đại dương ánh sáng và tro tàn của Avatar: Fire and Ash – phần phim thứ ba của thương hiệu tỷ đô do James Cameron tạo nên.
Khi nghĩ đến người Na’vi, chúng ta thường chỉ nhớ đến những cánh rừng phát quang của Omatikaya hay làn nước xanh ngọc bao la nơi Metkayina sinh sống. Nhưng đó mới chỉ là hai chương trong một cuốn bách khoa toàn thư khổng lồ về Pandora.
Thế giới này còn vô số nền văn hóa, thị tộc, và cả những bộ tộc không hề thân thiện như vẻ ngoài rực rỡ của chúng.
Omatikaya – Trái tim của Pandora và linh hồn của rừng
Omatikaya là bộ tộc Na’vi đầu tiên mà khán giả gặp gỡ trong phần phim Avatar (2009). Họ sống sâu trong rừng già, quanh cây mẹ Hometree – một kỳ quan sinh học khổng lồ nối liền mọi linh hồn với thần Eywa.
Weirdo thấy phim này thế nào?
Họ là những thợ săn và chiến binh dũng mãnh, làn da xanh lam hòa vào sắc lá, đôi mắt vàng rực soi sáng màn đêm. Người Omatikaya có đời sống tâm linh sâu sắc và luôn tôn thờ Cây Linh Hồn, nơi mọi ký ức được lưu giữ.
Theo truyền thống, bộ tộc do olo’eyktan (tộc trưởng) và tsahìk (pháp sư) dẫn dắt. Trong năm 2154, hai vị trí này thuộc về Eytukan và Mo’at – cho đến khi Jake Sully và Neytiri kế vị họ.
Văn hóa Omatikaya gắn liền với nghi thức Iknimaya – thử thách kết nối với loài Ikran để trở thành chiến binh thực thụ. Họ cũng là những người đầu tiên đối mặt với con người, những “Người Trời” đến Pandora để khai thác tài nguyên.
Khi RDA phá hủy Hometree, lòng tự hào Omatikaya bùng cháy. Dưới ngọn cờ Toruk Makto, Jake Sully đã thống nhất các bộ tộc, dẫn họ đến chiến thắng trong trận chiến bảo vệ Cây Linh Hồn.
Dù mất đi quê hương, Omatikaya vẫn là linh hồn trung tâm của Pandora – biểu tượng cho niềm tin rằng con người và tự nhiên có thể cùng tồn tại.
Metkayina – Người con của biển và linh hồn của nước
Rời rừng rậm, ta theo chân gia đình Sully đến đại dương Pandora và gặp tộc Metkayina – bộ tộc của biển cả, ra mắt trong Avatar: The Way of Water (2022).
Người Metkayina sinh sống quanh rạn san hô khổng lồ của Biển Đông Pandora. Họ tiến hóa để thích nghi với nước: đuôi dẹt như mái chèo, cẳng tay rộng, da mang sắc xanh ngọc phản chiếu sóng biển.
Tộc Metkayina được dẫn dắt bởi Tonowari và Ronal – hai nhân vật mang biểu tượng văn hóa mạnh mẽ. Cơ thể họ được xăm những họa tiết kể lại hành trình cá nhân, còn Tulkun – loài sinh vật khổng lồ như cá voi – được xem là anh em tâm linh của họ.
Metkayina không chỉ là dân chài. Họ là người bảo vệ biển, là hậu duệ của Eywa giữa sóng nước. Khi RDA trở lại, săn Tulkun để khai thác tài nguyên, Metkayina cùng Jake Sully đã chiến đấu không chỉ vì sinh tồn, mà vì danh dự và linh hồn của đại dương.
Khi phần phim kết thúc, gia đình Sully được chấp nhận như người nhà – một liên minh giữa rừng và biển được hình thành. Nhưng Pandora chưa bao giờ yên bình quá lâu, và Fire and Ash có thể sẽ đốt cháy cả mặt nước ấy.
Mangkwan – Người Tro Tàn và vùng đất của lửa
Nếu Omatikaya tượng trưng cho sự sống, Metkayina là dòng chảy, thì Mangkwan chính là tro tàn của hủy diệt.
Sống giữa vùng núi lửa cháy đỏ, người Mangkwan được cho là mang làn da xám tro, cơ thể rắn rỏi và đôi mắt khô khốc vì khói bụi. Một số tin đồn nói rằng bím tóc thần kinh của họ bị sẹo, như thể họ đã từ bỏ kết nối với Eywa.
Đứng đầu họ là Varang, một chiến binh bị tổn thương và chai sạn. Người Tro Tàn không tìm kiếm hòa bình, họ chỉ muốn sống sót – và sẵn sàng làm mọi điều, kể cả việc sử dụng công nghệ và vũ khí của con người.
Họ có thể rèn kim loại từ nham thạch, cưỡi những sinh vật núi lửa hung hãn, thậm chí liên minh với RDA nếu cần thiết. Nhưng đừng nhầm họ với phản diện – vì trong thế giới này, sự sống sót đôi khi cũng là một tội lỗi được tha thứ.
Mangkwan hứa hẹn sẽ là điểm nhấn đạo đức của Fire and Ash: nơi người xem buộc phải đặt câu hỏi – liệu cái thiện có còn nguyên nghĩa khi thế giới bị tro bụi bao phủ?
Olangi – Kỵ sĩ đồng bằng và linh hồn của gió
Olangi là bộ tộc du mục sống giữa những đồng bằng rộng lớn. Họ là những kỵ sĩ Pa’li (Direhorse) xuất sắc, gắn bó với đàn ngựa của mình như một phần linh hồn.
Họ săn thú lớn, buôn da thuộc và thịt khô với các tộc khác, đổi lấy thảo dược và kim loại. Trang phục nâu vàng, chế từ da và vải, giúp họ hòa vào màu cỏ.
Olangi cũng có tín ngưỡng riêng – họ tôn thờ những Cây Tiếng Nói, nơi gió mang lời cầu nguyện đến Eywa.
Trong trận chiến năm 2154, họ đã đáp lời Toruk Makto, tung hoành trên lưng Direhorse, góp phần đánh bại bộ binh của RDA. Dù phải trả giá bằng sinh mạng tộc trưởng Akwey, Olangi vẫn mãi là biểu tượng của lòng dũng cảm du mục.
Tlalim – Thương nhân của bầu trời
Nếu có tộc nào khiến Pandora rực rỡ như lễ hội, thì đó là Tlalim – những “nhà buôn của gió”.
Họ sống trên không trung, di chuyển bằng sinh vật bay Windray và cả những khí cầu khổng lồ như thuyền bay. James Cameron từng ví họ là “đoàn lữ hành trên Con đường Tơ Lụa, nhưng ở trên trời”.
Người Tlalim có lá phổi lớn và kỹ năng thở đặc biệt để sống ở độ cao. Họ mặc trang phục sặc sỡ, thêu lông vũ và vải bay phấp phới.
Tộc này nổi tiếng với âm nhạc, nhảy múa và khả năng buôn bán các mặt hàng quý hiếm như gia vị, đá quý, nhạc cụ.
Lãnh đạo của họ là Peylak, người khoác áo choàng lớn – vừa là thương nhân, vừa là nghệ sĩ. Họ không có lãnh thổ, nhưng ở đâu có gió, ở đó có Tlalim.
Tayrangi – Tộc Ikran của Biển Đông
Tayrangi sống ở các bờ biển nhiệt đới, nơi sóng biển đập vào vách đá dựng đứng. Được dẫn dắt bởi nữ tộc trưởng Ikeyni, họ là một trong những Na’vi đầu tiên cưỡi Ikran, nên còn được gọi là “Tộc Ikran”.
Khác với Metkayina, Tayrangi không phải dân bơi lội, mà là chiến binh của không trung. Họ săn cá bằng giáo, nuôi Ikran trên vách đá, và sơn cơ thể bằng màu sắc rực rỡ của đại dương.
Trong trận chiến 2154, Tayrangi đã dẫn đầu các phi đội Ikran tấn công RDA. Sau chiến thắng, họ rút về bờ biển, sống khép kín nhưng vẫn giữ ngọn lửa chiến binh cháy trong mắt.
Tipani – Chiến binh rừng và nghệ thuật sinh tồn
Tộc Tipani là những chiến binh du kích tinh nhuệ sống trong rừng sâu. Họ ẩn mình giữa bóng cây, tấn công như những cơn gió.
Nền văn hóa Tipani đề cao lòng dũng cảm – mỗi chiến binh trẻ phải chứng minh bản lĩnh bằng cách hạ gục những sinh vật nguy hiểm như Thanator.
Khi RDA xâm lược, Tipani gia nhập liên minh của Jake Sully. Họ mang giáp da, vũ khí rèn kim loại, và trở thành lực lượng nòng cốt trong cuộc kháng chiến.
Tawkami – Nhà hiền triết của rừng đầm lầy
Tawkami là bộ tộc sống ẩn dật giữa rừng đầm lầy xích đạo, nổi tiếng với kiến thức về thực vật, y học và hóa học.
Họ là những người pha chế thuốc, thuốc nhuộm và phương thuốc quý từ nấm phát quang.
Người Tawkami đeo hoa, vẽ mình bằng phấn hoa, và thuần hóa sinh vật nhỏ để lấy nguyên liệu. Khi chiến tranh đến, họ đã từ bỏ sự yên bình, mang thảo dược và trí tuệ phục vụ kháng chiến.
Anurai – Huyền thoại sa mạc
Tộc Anurai sống giữa những sa mạc khô cằn, quanh Thánh địa Xương – nơi linh hồn tổ tiên an nghỉ.
Họ gầy gò, da màu cát, quấn khăn chống nắng.
Nghề thủ công của họ rất đặc biệt – họ làm đồ trang sức, gốm và điêu khắc từ xương động vật khổng lồ.
Người Anurai hiếm khi xuất hiện, nhưng truyền thuyết về họ vẫn sống mãi trong ký ức Na’vi – như tiếng vọng của một nền văn minh đã mất.
Kekunan – Chiến binh Ikran của bầu trời cao
Kekunan sống giữa các ngọn núi mù sương, là những kỵ sĩ Ikran giỏi nhất Pandora.
Văn hóa của họ xoay quanh nghi lễ bay, nơi các thợ săn trẻ liều mạng để gắn kết với Ikran. Khi kết nối thành công, họ vẽ lên cánh Ikran biểu tượng của bộ tộc.
Kekunan từng đứng ngoài chiến tranh, nhưng khi Eywa kêu gọi, họ đã bay cùng Jake Sully, thả mưa lửa xuống đội quân Quaritch – những bóng xanh nhỏ bé chống lại sắt thép của con người.
Ta’unui – Anh em biển của Metkayina
Ta’unui sống gần Metkayina, chia sẻ cùng nền văn hóa biển cả.
Khi RDA tấn công, họ bị tra tấn, đốt làng và mất sinh vật thiêng liêng Ilu. Nhưng họ không phản bội đồng minh, chứng minh rằng lòng trung thành của người Na’vi mạnh hơn cả nỗi sợ.
Aranahe – Những người thợ dệt của rừng tơ
Aranahe sống trong Rừng Kinglor – nơi cây cối phủ đầy tơ lụa vàng óng.
Tên họ gợi nhớ đến loài nhện, và đúng vậy – họ dệt vải từ sợi thực vật và tơ sinh vật Kinglor.
Khi RDA phá hủy môi trường, Aranahe buộc phải cầm vũ khí, biến từ thợ dệt thành chiến binh.
Kame’tire – Pháp sư của Rừng Mây Mù
Sống giữa sương mù cao vút, Kame’tire là những thầy thuốc và pháp sư Na’vi.
Họ tin rằng bào tử nấm khổng lồ mang lời cầu nguyện đến Eywa, và tổ chức nghi lễ dưới ánh sáng lung linh của nấm phát sáng.
Hulanta – Thợ gốm của đầm lầy
Hulanta sinh sống ở vùng ngập nước, nơi họ tạo ra đồ gốm và dệt lụa tuyệt đẹp.
Nhà của họ dựng trên cọc gỗ giữa đầm, và họ tin rằng linh hồn Tetrapteron bốn cánh là sứ giả của Eywa.
Zeswa – Lữ khách của đồng cỏ
Zeswa là dân du mục cưỡi Zakru, loài vật to lớn như bò rừng.
Họ tổ chức lễ hội chiến đấu, vừa là biểu diễn, vừa là cách kể chuyện về lịch sử của Pandora.
Họ sống cùng gió và không bao giờ dừng lại.
Sarentu – Người kể chuyện đã mất
Sarentu từng là những nhà sử học du mục, mang theo bài hát và câu chuyện giữa các bộ tộc.
Nhưng khi RDA đến, họ gần như bị xóa sổ.
Chỉ còn truyền thuyết về họ – những người gìn giữ ký ức Pandora.
Trr’ong – Chiến binh cuối cùng của rừng
Trr’ong là tộc nhỏ bé từng sinh sống sâu trong rừng.
Họ mặc giáp làm từ nhựa cây và kim loại, chống lại RDA đến hơi thở cuối cùng.
Dù đã gần tuyệt diệt, họ vẫn được nhớ đến như biểu tượng cho lòng dũng cảm bất khuất của người Na’vi.
Kết
Thế giới của Avatar không chỉ là cuộc chiến giữa con người và người Na’vi, mà còn là bản giao hưởng của văn hóa, niềm tin và bản năng sinh tồn.
Từ Omatikaya của rừng rậm, Metkayina của biển cả, đến Mangkwan tro tàn, mỗi tộc người là một lát cắt của Pandora – vừa huy hoàng vừa đầy bi kịch.
Và khi Avatar: Fire and Ash sắp ra mắt, có lẽ chúng ta sẽ được thấy ngọn lửa và tro bụi hòa vào nước, gió và đất, để kể tiếp câu chuyện về sự sống và sự tha thứ.
Discussion about this post