Được phát sóng cách đây 65 năm, tập thứ 42 của series The Twilight Zone vẫn giữ trọn giá trị hiện sinh của thời đại. Eye of the Beholder mở ra một phòng bệnh lạnh lẽo, Janet Tyler nằm bất động, gương mặt được quấn kín băng gạc. Đây đã là lần phẫu thuật thứ 11 của cô, số lần tối đa mà “Nhà nước” cho phép. Tất cả chỉ để thoả mãn một mưu cầu duy nhất: được “bình thường” như mọi người.
Janet đợi. Bác sĩ đợi. Khán giả cũng đợi.
Khoảnh khắc tháo băng và nghịch lý phơi bày
Rồi lớp băng cuối cùng được tháo ra để lộ ra một nghịch lý: cô gái ấy không hề xấu. Thậm chí, Janet còn mang vẻ đẹp chuẩn mực đúng như những gì chúng ta định nghĩa. Nhưng tất cả những người xung quanh, từ bác sĩ, y tá, đến những kẻ đứng đầu xã hội lại đều mang hình hài siêu vẹo đến quái gở. Ở hiện thực đó, “dị hình” mới là đẹp. Méo mó mới là tiêu chuẩn thẩm mỹ.
Weirdo thấy phim này thế nào?
Không chống đối, không la hét. Janet chỉ thất vọng khi biết bản thân bị cô lập vì không thể “giống họ”. Hơn hết, cô đã hết cơ hội để thay đổi điều đó.
2. Cái giá của độc bản
Đáng sợ nhất không phải là ngoại hình khác biệt. Đó là việc con người đã hiện sinh quá lâu trong một thực tại đảo lộn. Từng chút một nảy sinh nghi ngờ nhãn quan của chính mình. Tới khi không thể dựa vào chính kiến cá nhân, bạn sẽ tự nguyện thay đổi bản thể của mình cho vừa vặn với cái khuôn của số đông.
Ngay trong hiện thực của trong ta cũng vậy. Có vô số điều hiển nhiên ta đặt lòng tin vào và gọi là sự thật. Không phải vì chúng thật, mà bởi chúng được lặp lại quá nhiều lần. Khi một lý tưởng đã trở thành “khí hậu chung”, nó không cần được xác thực nữa. Bất kể ai hay điều gì ở bên ngoài vùng khí hậu ấy, dù hợp lý đến đâu cũng vẫn bị coi là sai trái.
Bản ngã bị thuần hoá
Janet Tyler chỉ muốn được ở lại, được công nhận như một nhân dạng “bình thường”. Do vậy, cô chấp nhận lên bàn mổ 11 lần. Nhưng khi sự hiện hữu của một người bị đính kèm với điều kiện “phải giống số đông”, bản ngã của Janet trở thành một ý niệm bị nhân bản từ tam quan của kẻ này sang kẻ khác.
Việc người khác bắt bạn tuân thủ lý tưởng của họ thực sự không đáng lo. Nhưng một khi lý tưởng đó tồn tại quá lâu trong tâm thức của bạn, hoà lẫn với lý trí cá nhân, bạn sẽ chẳng thể phân định đâu là con người thật của mình, đâu là thứ đám đông đã thụ động tiêm nhiễm vào đầu bạn từ lúc nào. Và một khi đã lệ thuộc vào hệ thống niềm tin của số đông, bạn đã tự biến mình thành một cá thể của một bộ máy nhân bản ý thức mang tên “xã hội”.
3. Cái kết hay phản đề?
Đau khổ vì ca phẫu thuật thất bại, Janet tìm cách bỏ trốn. Từ đây, cô gặp một người đàn ông sở hữu ngoại hình hấp dẫn giống mình tên Walter Smith. Anh đưa Janet đến một ngôi làng biệt lập. Đó là chỗ trú ngụ của “những người giống cô”, nơi họ sẽ không bị “Nhà nước” làm phiền. Khi tiễn Janet đi, Walter trấn an rằng dù” Nhà nước” coi cô là xấu xí, vẫn sẽ có những người công nhận vẻ đẹp của cô.
Thế nhưng liệu rằng quần chúng trong ngôi làng ấy có sẵn sàng chấp nhận hình thái vẻ đẹp của “Nhà nước” nếu như họ mới là hình mẫu của số đông?
Discussion about this post